در یادداشت های “ایده چیست؟ آیا ایده به تنهایی کافیست؟” و “تکنیک های ایده پردازی چه هستند؟” در خصوص ایده و تکنیک های ایده پردازی نکات کاربردی را اشاره نمودم. در یادداشت دیگری با عنوان “چگونه ایده هایمان را اجرایی کنیم؟” نیز در خصوص اجرایی کردن ایده ها و بوم مدل کسب و کار به تفصیل توضیحاتی یادداشت نمودم.
چرا ارزیابی ایده ها مهم است؟
اینکه بدون هیچ بررسی درست و ارزیابی صحیحی اولین ایده/ایده هایی که به ذهنمان رسید را برای اجرایی کردن انتخاب نماییم یکی از اشکالات کارآفرینان کم تجربه است. کارآفرینان با تجربه به دلیل همان تجربیات ارزشمند خود از شکست های قبلی دریافته اند قبل از اقدام به اجرایی کردن ایده ها باید آن ها را دقیقتر ارزیابی کرده و متناسب با شرایط بازار، پتانسیل های هر ایده و داراییها و توانمندی های تیم یک ایده بهتر را انتخاب و به اجرا و تجاری سازی آن بپردازند.
آیا ایده‌ای برای یک محصول یا خدمت دارید که حدس می‌زنید همه مردم به آن علاقه‌مند هستند و مشتری خواهند شد و تعداد زیادی از آن را خریداری کنند؟ ایده‌های زیادی به ذهن می‌رسد اما سوال مهم این است که از بین این همه ایده کدام یک می‌تواند شروع مناسبی برای یک استارت‌آپ و کسب‌وکار جدید که مشتریان خوبی داشته و با سودآوری پایدار برای شما باشد؟ تنها راه بررسی ایده، ارزیابی آن از جهات مختلف است. چک‌لیست با بررسی ایده از زاویه‌های مختلف و ارزیابی آن درنهایت مشخص می‌کند ایده موردنظر چقدر برای شروع یک کسب‌وکار مناسب است.
سوالات اساسی برای ارزیابی ایده:
هر ایده‌ای که در ذهن دارید تصور کنید و به سوالات زیر جواب دهید:
- ۱. آیا ایده کسب‌وکار شما می‌تواند از درد، ناراحتی، ناامیدی یا نارضایتی واقعی کسی بکاهد؟ (بله/خیر)
- ۲. آیا تعداد افرادی که چنین مشکلی دارند، زیاد است؟ (بله/خیر)
- ۳. آیا این افراد پول کافی برای پرداخت هزینه این کالا یا خدمت را دارند؟ (بله/خیر)
(توجه کنید که ممکن است ایده شما چند نوع مخاطب داشته باشد. یا مردم باشند یا شرکت‌ها یا دولت و نهادهای دولتی و یا ترکیبی از این‌ها) - ۴. آیا این افراد می‌توانند برای خرید کالا یا خدمت شما به سرعت تصمیم بگیرند؟ (بله/خیر)
- ۵. آیا ایده شما بر پایه یکی از ویژگی‌های منحصربه‌فرد یا برجسته موجود در تیم شما است؟ (بله/خیر)
- ۶. آیا داراییها و مهارت های مهمی دارید که فرد دیگری نداشته باشد؟ (بله/خیر)
(مانند پول، دسترسی به مشتریان، فناوری، مهارت‌های رهبری، مهارت‌های اجرایی، موقعیت، مهارت فروشندگی) - ۷. آیا حداقل دو نفر را می‌توانید نام ببرید که ممکن است در آینده به شما بپیوندند؟ (بله/خیر)
- ۸. آیا مهارت‌های آن‌ها مکمل مهارت‌های شماست؟ (بله/خیر)
- ۹. آیا ارزش‌های آن‌ها باارزش‌های شما یکسان است؟ (بله/خیر)
- ۱۰. آیا اکثریت افرادی که نظر آن‌ها مورد اعتماد شما است عقیده دارند که ایده شما ایده‌ی خوبی است؟ (بله/خیر)
- ۱۱. آیا حداقل یک نفر (و حداکثر سه نفر) وجود دارند که مورد اعتماد شما باشد و عقیده داشته باشند که ایده شما ایده‌ی خوبی نیست؟ (بله/خیر)
- ۱۲. آیا ایده شما یا اجرای آن، دارای ویژگی خاصی است که شما را مجاب می‌کند به‌واقع خودتان را وقف آن کنید؟ (بله/خیر)
(اگر بله، چند مورد نام ببرید) - ۱۳. آیا می‌توانید با این ایده تا مدتی به‌دور از گزند رقبا فعالیت کنید، بدون آنکه متوجه شما یا مزاحم شما شوند؟ (بله/خیر)
- ۱۴. آیا می‌توانید برای ایده خود یک مشتری بالقوه پیدا کنید که به تماس‌های شما پاسخ دهد، به شما بازخورد دهد و قبول کند کالا یا خدمت شما را به‌صورت آزمایشی امتحان کند؟ (بله/خیر)
- ۱۵. آیا ایده شما به شکلی است که بتوانید بدون داشتن پول زیاد، کارتان را شروع کنید یا پول لازم برای شروع آن را دارید؟ (بله/خیر)
- ۱۶. آیا با این ایده می‌توانید هنگام راه‌اندازی کسب‌وکار، هزینه‌های خود را پایین نگه‌دارید؟ (بله/خیر)
- ۱۷. آیا ایده شما طوری هست که بتوان آن را در قالب مراحل رو به افزایش نمایی، با برداشتن گام‌های کوچک اجرا کرد و درنتیجه بتوان بدون صرف هزینه زیاد، به اطلاعات ارزشمندی دست پیدا کرد و حداقل درآمد کمی نصیب شما شود؟ (بله/خیر)
- ۱۸. آیا موردی هست که در موارد بالا به آن اشاره نشده باشد اما شما برای ارزیابی ایده خود انجام داده باشید؟ (بله/خیر)
(اگر بله، چند مورد از ملاک‌های ارزیابی خود را نام ببرید)
اگر امتیاز تعداد جواب‌های بله شما ۱۶ یا بالاتر است، وقت آن رسیده که یک برنامه‌ریزی جدی و برنامه اجرایی کردن آن را داشته باشید و کسب‌وکار خود را شروع کنید؛ اما به یاد داشته باشی که اگر ایده‌ای مثبت ارزیابی شده است هرگز به این معنی نیست که برگ تاییدی برای موفقیت کسب‌وکار شما باشد. تا زمانی که یک ایده تبدیل به محصول و کسب‌وکار نشود نمی‌توان با قاطعیت در مورد یک ایده اظهارنظر کرد. چک‌لیست ارزیابی ایده صرفا کمک می‌کند تا بتوانید از بین ایده‌های مختلف، بهترین ایده را برای طراحی استارت‌آپ یا کسب و کار خود انتخاب کنید.
قبل از اینکه بخواهید متناسب با ایده خود، مدل کسب‌وکارتان را طراحی کنید به چند نکته زیر توجه داشته باشید:
۱- شما به فردی مخالف و منتقد ایده خود نیاز دارید. این احتمال وجود دارد که ایده شما چندان هم موفقیت‌آمیز نباشد، مگر آنکه حداقل یک نفر وجود داشته باشد که با ایده شما به‌شدت مخالف بوده و بگوید که ایده شما موفق نخواهد بود. یادتان باشد اگر همه بگویند ایده شما فوق‌العاده است، احتمالاً یک لشکر رقیب بالقوه خواهید داشت که آن‌ها هم آماده انجام کار مشابهی هستند. از مخالفان و منتقدان ایده خود می‌توانید بیشتر بازخورد بگیرید تا افرادی که موافق ایده شما هستند.
۲- احتمال موفقیت کسب‌وکارتان بدون جلب رضایت مشتری بسیار کم خواهد بود. هر چه کسب‌وکارتان بیشتر بتواند به درد و مشکلات مردم پاسخ دهد، احتمال موفقیتش بیشتر خواهد بود. اکثر سرمایه‌گذاران به دنبال کسب‌وکارهایی هستند که به دنبال کاهش درد و مشکلات خاصی از مردم هستند. سعی کنید همواره یک دفترچه یادداشت همراه داشته باشید و تمامی مشکلاتی را که در طول روز تجربه می‌کنید در آن یادداشت کنید. فهرست این مشکلات ممکن است بسیار طولانی‌تر از آن باشد که انتظار دارید. ازآنجا که دیگران هم ممکن است این مشکلات و نیازها را تجربه کنند، این‌ها می‌توانند ایده‌هایی برای کالا یا خدمت جدید شما باشند. تنها یک درصد از مشکلات روزانه که یادداشت کرده‌اید، درخور توجه بسیار عمیق‌تر هستند. با این روش می‌توانید لیست خود را گلچین کنید.
۳- فرصت‌ها روی درخت رشد نمی‌کنند. یک افسانه بزرگ در مورد فرصت بیان می‌کند که فرصت، میوه کشف‌نشده‌ای است که منتظر چیده شدن هستند. البته توجه داشته باشید که میوه‌های غیرقابل‌دسترس فرصت نیستند. فرصت یک میوه است، تنها درصورتی‌که شما بتوانید و بخواهید که به آن برسید؛ بنابراین مطمئن شوید که توانایی‌های خاصی برای تسکین درد بازار را دارید و از انجام این کار هیجان‌زده خواهید شد.
نکته آخر: بسیاری از کسب‌وکارهای جدید توسط افرادی راه‌اندازی شده‌اند که برای ناامیدی‌ها، مشکلات و دردهای خاص مردم، راه‌حل ارائه کرده‌اند. بهترین ایده‌ها آن‌هایی هستند که بتواند برای این موارد راه‌حل‌هایی داشته باشد.
منبع: hbr.org
همانطور که در کارگاه “کشف ایده های طلایی” و در بخش ایده هایی طلایی عرض میکنم، شاخص ها یا سوالات یادشده بالا گام اول تشخیص خوب بودن و یا نبودن ایده هاست . در گام مهمتر و دوم بخشی از شاخص های خوب بودن یا نبودن یک ایده نسبی و متناسب با فردی است که قصد اجرای آن را دارد. ممکن است یک ایده علیرغم در نظر گرفتن پارامترهای عمومی ذکر شده بالا، برای یک فرد یا تیم بسیار مناسب و برای فردی دیگر غیر مناسب باشد.
به عنوان فردی که فرصت تعامل با شرکت های موفق و ناموفق زیادی را به عنوان مشاور یا منتور یا کارآفرین داشته ام شدیدا توصیه می کنم قبل از شروع به اجرایی کردن ایده ها، برای انتخاب ایده مناسب زمان مناسبی برای ارزیابی آن و اخذ مشاوره از دیکران و بازخورد از مشتری با استفاده از تکنیک های اعتبارسنجی اختصاص دهید تا از هدر رفت عمر و سرمایه خود جلوگیری نمایید.
آیا شاخص های دیگری برای ارزیابی ایده در نظر دارید؟
