تکنیک های ایده پردازی چه هستند؟

همیشه وقتی به داستان های موفقیت  شرکت های بزرگ دنیا یا اکوسیستم کارآفرینی منطقه خود، مثلا مشهد نگاه می کنیم این سوال در ذهن ایجاد می شود:

کارآفرین چگونه به این ایده خلاقانه و جذاب رسیده یا نحوه شکل گیری این ایده در ذهن او چگونه بوده است؟

معمولاً تصور می‌شود که خلاقیت و ایده‌پردازی صرفاً به‌واسطه یک جرقه ذهنی در ذهن همه افراد می تواند شکل ‌گیرد و یا همه کارآفرینان به‌طور اتفاقی و شانسی به یک ایده دست‌یافته‌اند و آن را با استفاده از یک مدل کسب و کار اجرا نموده اند. هیچ تردیدی نیست که خلاقیت و ایده‌پردازی فعالیتی ذهنی و در برخی می تواند به طور ناخودآگاه صورت پذیرد اما به طور مشترک و کلی مجموعه‌ای از محرک‌های درونی و بیرونی وجود دارند که سبب می‌شود که همه بتوانند به یک ایده مناسب دست‌یابند. این محرک‌ها همان تکنیک‌هایی هستند که به ما در رسیدن به یک ایده‌ی خلاقانه برای طراحی و راه اندازی یک کسب وکار دانش بنیان کمک می‌کند. این تکنیک‌ها به‌واسطه‌ی شیوه‌ی خاص خود، ذهن افراد را توانمند می‌سازند تا درنهایت به تولید ایده‌های مختلف و جذاب منجر شود.

نحوه خلق ایده های جدید:

رسیدن به ایده های کسب و کار نیازمند گام های مشخصی همچون تشخیص فرصت های کسب و کاری (که در یادداشت مرتبط به آن اشاره شد) و نیازهای بازار (که آن هم در یک یادداشت دیگر به تفصیل به آن پرداختم) و تحلیل آنها و … است که باید از آنها مطلع و آگاهانه اجرا نمایید. اما این سوال همیشه برای افرادی که در خصوص شیوه های ایده پردازی جستجو میکنند مطرح می شود:

آیا همه کارآفرینان سریالی (افرادی که به طور مستمر ایده های خوب کسب و کاری داشته و مداوما این ایده ها را در مسیر توسعه کسب و کار خود یا راه اندازی یک کسب و کار جدید به کار می برند) نیز همین مسیر گام به گام و رسمی (Formal) را برای رسیدن به ایده ها طی می کنند؟

آیا کارآفرینان سریالی یا افراد با تجربه، هم برای ایده پردازی گام به گام و به شیوه رسمی عمل می کنند؟

خیر! وقتی بتوانبد همچون این افراد در مسیر کسب وکار و ایده پردازی به قابلیت های ویژه ای برسید می توانید بدون تمرکز بر شناسایی مسائل و … و به طور خودکار و شهودی و حتی بعضا ناخودآگاه!! ایده پردازی نمایید.

به عبارت دیگر از نظر فرآیند رسیدن به ایده ها، ایده پردازی به دو شکل مختلف می تواند صورت گیرد:

• فرآیند رسمی و مرحله ای ایده پردازی
• فرآیند شهودی ایده پردازی

همانطور که به شکل کامل در «کارگاه کشف ایده های طلایی» بدان می پردازم، برخی از مهمترین پیش نیازهای ایده پردازی شهودی موارد زیر است:

1. تجربه های پیشین
2. آموزش های پیشین
3. دانش قبلی از بازار، مشتریان و کسب و کارها
4. هوشیاری کارآفرینانه
5. …

یکی دیگر از دسته بندی انواع خلق ایده ها، این فعالیت را به دو دسته زیر تقسیم می کند:

• فردی
• گروهی

رسیدن به ایده‌های خلاقانه الزاماً به‌صورت فردی شکل نمی‌گیرد. می‌توانید از پتانسیل‌های یک تیم هم در جهت ایده‌پردازی استفاده کنید. تکنیک‌های خلاقیت و ایده‌پردازی به دو دسته‌ تقسیم می‌شوند. بخشی از این تکنیک‌ها به شکل فردی قابل‌اجرا هستند و بخشی به شکل گروهی بوده که نیازمند مشارکت افراد مختلف در ایده‌پردازی است. شما به هر دو تکنیک در شکل‌گیری استارت‌آپ خود نیاز دارید و باید تکنیک‌های خاص هر دو دسته را یاد بگیرید و مراقب باشید که از تکنیک‌های فردی به شکل گروهی استفاده نکنید و یا یک تکنیک گروهی را به شکل فردی انجام ندهید.

تکنیک ایده پردازی

از تکنیک‌های ایده‌پردازی در کسب‌وکار صرفاً برای رسیدن به یک محصول درآمدزا استفاده نمی‌شود بلکه این تکنیک‌ها قابلیت استفاده در دیگر بخش‌های مختلف یک کسب‌وکار مانند مدل کسب و کار (روش اجرایی کردن ایده ها) یا بخش بازاریابی را نیز دارند. باید به این نکته مهم توجه کنید که هر ایده‌ای قابلیت اجرایی شدن در کسب‌وکار را ندارد. خیلی از ایده‌ها ممکن است از نگاه ما جذاب و منحصربه‌فرد باشد اما درنهایت نتواند ما را در رسیدن به هدف یاری دهد. به همین دلیل ارزیابی ایده‌ها بخش مهمی است که بلافاصله بعد از ارائه ایده‌های مختلف صورت می‌گیرد. در ارزیابی ایده‌ها با درنظر گرفتن پارامتر های مختلف و به‌وسیله شیوه‌های خاص و با در نظر گرفتن شرایط مختلف تلاش می‌کنید تا مناسب‌ترین ایده را با توجه به هدف خود انتخاب کنید. ایده‌ای که در این قسمت انتخاب می‌شود شاید گزینه ایده‌ال شما نباشد اما بدون شک در بین دیگر ایده‌ها، پتانسیل بیشتری جهت رسیدن به هدف را دارد.

یک نکته مهم دیگر که باید مورد توجه قرار بدهیم این است که همه ایده های هر چند جذاب و جالب ممکن است برای اجرا و تجاری سازی توسط ما مناسب نباشد. هر فرد یا تیم بسته به منابع و خصوصیات و ویژگی های فرد و تیم، ممکن است مناسب اجرایی کردن و پیگیری برخی از آن ایده ها باشد.

من در کارگاه آموزشی ۴ ساعته با عنوان «کارگاه کشف ایده های طلایی» به روش هایی برای تقویت توانمندی های ایده پردازی در تیم و ارزیابی ایده ها می پردازم. مرور مثالهای کسب و کارهای بزرگ دنیا نشان می دهد تشخیص فرصت یا نیاز بازار و ایده پردازی به ساده ترین روش های ممکنه انجام شده است و برای ایده پردازی بیشتر باید روی افزایش خلاقیت و تکرار و تمرین این اقدام و افزایش مهارت ها و توانمند شدن در این مسیر تمرکز نمود. در این یادداشت به برخی از این روشها اشاره می کنم:

• ایجاد شرایط برای بروز خلاقیت

• تحرک بدنی

• خروج از باکس خود شدن (Get out of the Box)

• تکنیک وارونه سازی

• جستجوی میان رشته ای

• پویش محیط صنعت

• بررس مدل های جدید کسب و کار (یادداشتی در مورد مدل کسب و کار)

• …

ایده طلایی مناسب تیم ما چیست؟  

به دفعات افرادی را دیده ام یا در جلسات مشاوره با آنها برخورد نموده ام که مساله بسیار مهمی را هدف گرفته و ایده جذاب و جالبی را ارائه نموده اند. لیکن علیرغم تلاش، به هیچ عنوان موفق نشدند. علت چیست؟

همه می دانیم اجرایی شدن هر ایده نیازمند داشته ها، هنر و مهارت ها و اطلاعات و ارتباطات خاص خود است.

پیش نیازهای اجرای یک ایده تولید یک محصول در حوزه کشاورزی و صنایع غذایی با ایده در حوزه مهندسی پزشکی یا ایده یک فروشگاه اینترنتی یا بیمه آنلاین یا کیف پول الکترونیکی (wallet) بسیار متفاوت هستند.

بدترین چیز آنست که عمر و سرمایه تیم خودمان را صرف رفع یک مساله یا اجرایی کردن ایده ای کنیم که به صورت کلی ایده خوب و جذابی است. لیکن برای اجرا توسط ما گزینه مناسبی نیست. این یعنی نابود شدن همه آن زمان و سرمایه ما.

ایده طلایی

ایده طلایی عنوانی است که من در کارگاه یادشده به کار می برم و تلاش می کنم تا حد امکان به معرفی پارامترهای تعیین کننده اینکه چه ایده ای مناسب اجرا و پیگیری توسط تیم ماست بپردازم.

به اختصار اشاره ای به برخی از این پارامترها در افراد عضو تیم اصلی استارتاپ خواهم نمود:

• توانمندی ها و مهارت های

• اطلاعات و دانش زمینه ای

• تجربه قبلی کسب و کاری

• سرمایه ها (انواع سرمایه ها)

• …

البته یک پارامتر قبل از همه این موارد و مهمتر وجود دارد و آنهم علاقه شما به آن ایده و حوزه کسب و کار است. علاقه شما باعث انرژی بخشی و انگیزه شما در این مسیر سخت و پر چالش خواهد بود که بسیار مهم است.

پیشنهاد میکنم در ادامه و در خصوص روش اجرایی کردن ایده ها، این یادداشت (چگونه ایده هایمان را اجرایی کنیم؟) را هم مطالعه نمایید.

به نظر شما چگونه ایده ها در ذهن کارآفرینان موفق شکل میگیرند؟
شما چگونه به ایده های جدید دست پیدا می کنید؟
چه تکنیک هایی برای افزایش مهارت ایده پردازی می شناسید؟