انواع شتابدهنده های استارتاپ

در یادداشت های دیگری با عنوان شتابدهنده کسب و کار یا مرکز شتابدهی چیست؟ به معرفی این مراکز و ماموریت و کارکرد های آن و در یادداشت دیگری به خدمات شتابدهنده ها (در یادداشت “خدمات اصلی یک شتابدهنده کسب و کار واقعی چیست؟“) اشاره نمودم. در اکوسیستم استارتاپی هر منطقه مثل اصفهان یا مشهد، مراکز مختلفی (که در اینجا لیست شتابدهنده های مشهد را می توانید مشاهد نماییم) با این عنوان ولی با شرایط متفاوتی می بینیم. یکی از علل این تفاوت انواع مختلف شتابدهنده ها در دنیا است. در ادامه به برخی از انواع شتابدهنده ها در دنیا و منطقه اشاره خواهم نمود:

چند نوع مرکز شتابدهی وجود دارد؟

همانطور که در یادداشت شتابدهنده کسب و کار چیست؟ اشاره نمودم شتابدهنده های کسب وکار یا مراکز شتابدهی مختلفی با نقش و ماموریت زیر به اجرای برنامه های شتابدهی مشغول می باشند.

نقش شتابدهنده، تسهیل گری و حمایت از استارتاپ ها در ابتدای راه اندازی و رشد خود و پایین آوردن ریسک کارآفرینی و بالابردن نرخ موفقیت و سرعت رشد آنها است.

در ادامه به معرفی خلاصه برخی از این انواع اشاره می نمایم:

• شتابدهنده های عمومی یا جامع

شتابدهنده های جامع متمرکز بر حوزه تخصصی خاصی نبوده و هر استارتاپ که دارای شرایط و ویژگی های موردنظر شتابدهنده باشند ممکن است جذب و شتابدهی شوند. این نوع شتابدهنده ها بیشتر در مناطقی وجود دارند که اکوسیستم آن منطقه هنوز به طور کامل شکل نگرفته و تنوع قابل قبولی برای حوزه های تخصصی استارتاپ های فعال وجود ندارد. به عنوان مثال همواره اولین شتابدهنده ها در هر کشور یا منطقه به صورت عمومی ایفای نقش می کنند.

• شتابدهنده تخصصی

بر خلاف شتابدهنده های جامع، شتابدهنده های تخصصی که دنیا به شتابدهنده های Vertical معروف هستند تنها استارتاپ های دارای ایده در یک حوزه یا حوزه های مشخصی را پذیرش می نمایند. تعدد این شتابدهنده ها (چنانچه بر اساس نیاز واقعی ایجاد شده باشند) در هر منطقه نشان از بلوغ اکوسیستم می باشد. به عنوان مثال شتابدهنده تخصصی حوزه انرژی (برای استارتاپ های دارای ایده در حوزه های آب، برق، نفت، گاز و پتروشیمی و …) یا شتابدهنده تخصصی حوزه سلامت دیجیتال همچون Rock Health یا Healthbox و در ایران شتابدهنده سلامت هلثیو است. البته شتابدهنده هایی هم هستند که تنها بر دو حوزه مشخص تمرکز دارند که بین مدل های جامع و تخصصی هستند مانند MassChallenge که به عنوان پنجمین مرکز شتابدهی موفق آمریکا متمرکز بر سلامت و فناوری های مالی است.

مدیر شتابدهنده برلین startupbootcamp که متمرکز بر سلامت دیجیتال فعالیت مینماید می گوید: ما برای رسیدن به کلاس جهانی و ایجاد شبکه ای از منتورها و تیم ها، بهتر است بر روی یک حوزه مشخص تمرکز کنیم تا یک شتابدهنده عمومی باشیم.

• شتابدهنده های سازمانی

شتابدهنده های سازمانی که در یادداشتی دیگر کامل تر به آن خواهم پرداخت به طور خلاصه و عموما، به عنوان یکی از هدفمندترین انواع شتابدهنده ها در دنیا و به نوعی جایگزین واحدهای R&D و متعلق یا وابسته به یک سازمان یا شرکت های بزرگ هستند که ماموریت اجرای برنامه های شتابدهی و مدیریت نوآوری و حمایت، توانمندسازی و بالابردن نرخ موفقیت استارتاپ های زیرمجموعه یا متعلق به آن سازمان را بر عهده دارند. از شتابدهنده های سازمانی می توانم به نقطه اتصال شرکت های رشدیافته و استارتاپ ها اشاره نمایم. این همان مجموعه هایی است که ممکن است در برخی موارد مرکز نوآوری نیز خوانده شود.

شتابدهنده های سازمانی، ایده آل ترین نقطه ارتباط شرکت های رشد یافته و بزرگ با استارتاپ ها

استارتاپ استودیو ها یا کارخانه های استارتاپ یکی از انواع شتابدهنده های سازمانی هستند که عمدتا با حمایت یک سازمان یا شرکت مادر راه اندازی می شوند. در یادداشت مجزایی به نام “استارتاپ استودیو چیست؟” به معرفی این نوع از سازمان های حمایتی از استارتاپ ها پرداخته ام که توصیه میکنم مطالعه کنید.

به عنوان دومثال متفاوت در کشور می توانم به «نوین تک» که وابسته به «بانک اقتصاد نوین» بوده و «مرکز نوآوری طرفه نگار» که وابسته به شرکت طرفه نگار (تولید کننده نرم افزارهای حسابداری هلو و …) است اشاره نمایم.

یک مثال دیگری که به تازگی پاییز سال ۱۴۰۰ فعالیت خود را آغاز نموده است، شتابدهنده سازمانی یا به قولی مرکز نوآوری گروه صنعتی بارز (لاستیک بارز) است. شتابدهنده سازمانی بارز هم همانند سایرین با هدف تجاری  سازی ایده های داخلی و جذب ایده های بیرونی شروع به کار نموده است. این مرکز مدل خود را برای مدیریت نوآوری در این گروه صنعتی به شکل زیر معرفی نموده است:

• برنامه شتابدهی مجازی

همانند مراکز رشد کسب و کار، معمولاً شتابدهنده ها خدمات خود را به صورت حضوری ارائه مینمایند که البته بسیار اثربخش تر و موفق تر هستند، لیکن به دلایل مختلف همچون موارد یاد شده زیر برخی از برنامه های شتابدهی و خدمات آن به صورت آنلاین و غیر حضوری ارائه می شوند:

• شتابدهنده کاملا آنلاین است
• دوری استارتاپ از محل شتابدهنده
• توسعه بازار شتابدهنده

برخی از مراکز شتابدهی در دنیا به دلایل مختلفی همچون ایجاد امکان ارائه خدمات به استارتاپ های شهرها و کشورهای مختلف و فعالیت بین المللی، تصمیم می گیرند کاملا خدمات خود را مجازی ارائه نمایند. به عنوان مثال هایی از این شتابدهنده ها میتوانم به ‌Bridgeforbillions به عنوان یک شتابدهنده اروپایی اشاره نمایم. واضح است در این مراکز شتابدهی ارائه فضای استقرار، زیرساخت های فنی و اداری و … در اولویت نخواهد بود گرچه برخی شتابدهنده های آنلاین تلاش می نمایند در برخی از مناطق با همکاری ارائه دهندگان فضاهای کاری اشتراکی به استارتاپ های خود فضا نیز ارایه نمایند. به عبارت دیگر در این شتابدهنده ها برنامه های شتابدهی از جمله منتورینگ و آموزش ها و … به صورت غیر حضوری و اینترنتی ارائه می شود. این دسته از شتابدهنده ها فرصت خوبی برای افرادی هستند که علاقه مندند به شتابدهنده های بزرگ بین المللی بپیوندند ولی هنوز روادید(ویزا) لازم برای حضور در آن کشورها را نیافته اند.
البته لازم به ذکر است برخی از شتابدهنده های سنتی و حضوری نیز درصدد ارائه خدمات خود به صورت آنلاین به استارتاپ ها هستند. به عبارت دیگر هم به صورت حضوری و هم به صورت آنلاین فعالیت می کنند. بهترین مثالها برای این موضوع شتابدهنده های آمریکایی همچون  Y Combinator و TechStars یا مثلا شتابدهنده سنگاپوری Surge است. برای مشاهده لیست برخی از شتابدهنده های فعال در حوزه ارائه برنامه های شتابدهی آنلاین میتوانید به این آدرس مراجعه کنید.

البته در ایران هم مجموعه هایی در حال ارائه این خدمات به صورت آنلاین هستند که من فقط به آنهایی که خودم به عنوان منتور با آنها در حال همکاری هستم همچون مجموعه VinnoHub و Dmond .

پیشنهاد می نمایم در ادامه یادداشت با عنوان «چگونه مرکز شتابدهی مناسب خود را انتخاب نماییم؟» را مطالعه نمایید.

نظر شما چیست؟
شما با چه نوع شتابدهنده ای تعامل داشته اید؟
نوع دیگری از شتابدهنده را می شناسید که در یادداشت به َآن اشاره نشده است؟
به نظر شما شتابدهنده های سازمانی موفق تر هستند یا شتابدهنده های سنتی؟